Fobie to rodzaj zaburzeń lękowych, które charakteryzują się intensywnym lękiem przed określonymi sytuacjami, obiektami lub czynnościami. Lęk ten jest niewspółmierny do rzeczywistego zagrożenia i często prowadzi do unikania sytuacji, które go wywołują. Fobie mogą znacznie utrudniać codzienne funkcjonowanie i prowadzić do trudności w różnych obszarach życia.

Rodzaje fobii

Istnieje wiele rodzajów fobii np. lęk przed psami, przed lataniem samolotem czy fobia krwi. Niektóre z najczęściej występujących fobii to:

1. Arachnofobia – lęk przed pająkami. Osoby z tą fobią mogą odczuwać intensywny lęk na widok pająków, odczuwać lęk, kiedy widzą pająka przedstawionego na zdjęciu, dlatego unikają wszystkiego co mogłyby się wiązać ze stycznością z pająkami.

2. Akrofobia – lęk przed wysokością. Osoby z tą fobią unikają miejsc wysoko położonych, takich jak mosty, wysokie budynki, wspinanie się na drabiny itp.

3. Klaustrofobia – lęk przed zamkniętymi przestrzeniami, takimi jak windy, tunele czy ciasne pomieszczenia. Osoby cierpiące na klaustrofobię mogą unikać wszelkich małych pomieszczeń.

4. Agorafobia – lęk przed otwartymi lub zatłoczonymi miejscami, w których ucieczka lub ew. uzyskanie pomocy mogłoby być trudne. Agorafobia może prowadzić do unikania zatłoczonych miejsc i dużych przestrzeni typu koncerty, supermarkety, komunikacja miejska, galerie handlowe itp. Agorafobia może współwystępować z lękiem napadowym (ataki paniki).

5. Fobia społeczna – Nasilony lęk utrudniający funkcjonowanie w sytuacjach społecznych m.in. jedzenie w miejscu publicznym, przemawianie przed ludźmi, swobodna rozmowa w grupie osób czy zabieranie głosu. Osoba z fobią społeczną obawia się negatywnej oceny lub wyśmiania. Unika sytuacji, podczas których odczuwa lęk i dyskomfort, przez co lęk w tego typu sytuacjach nasila się.

Do rozpoznawania objawów fobii społecznej często stosowana jest Test Liebowitza, test stanowi narzędzie pomocnicze i pomaga ocenić poziom niepokoju w sytuacjach społecznych.
Kliknij tutaj i wypełnij test

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) w leczeniu fobii

Jedną z najskuteczniejszych metod leczenia fobii jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która koncentruje się na modyfikacji przekonań, myśli i zachowań związanych z lękiem. CBT to podejście oparte na dowodach naukowych, szeroko rekomendowane przez światowe instytucje dot. zdrowia, takie jak Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (APA).

Psychoterapia CBT zawiera w sobie:

Ekspozycję – kluczową technikę, w której pacjent stopniowo, w kontrolowanych warunkach, jest wystawiany na obiekt lub sytuację, które wywołują lęk. Dzięki temu następuje tzw. desensytyzacja, czyli stopniowe oswajanie się z wyzwalaczem lęku. Efektem jest lepsze radzenie sobie w sytuacjach wywołujących lęk i obniżenie poziomu odczuwanego lęku (następuje habituacja).

Restrukturyzację poznawczą – technikę mającą na celu identyfikację i zmianę myśli związanych z fobią. Pacjent uczy się rozpoznawać, jakie przekonania wpływają na jego lęk i w jaki sposób można je zmieniać na bardziej realistyczne.

Ekspozycja w terapii CBT może być stopniowa, zazwyczaj leczenie fobii specyficznej może obejmować od kilku do kilkunastu sesji. Stosowane metody leczenia oparte na ekspozycji są następujące: Leczenie oparte na stopniowej ekspozycji rozłożone na kilka/kilkanaście sesji lub metoda CBT polegająca na stopniowej ekspozycji skoncentrowanej w jednej, znacznie przedłużonej sesji tzw. OST (One Session Treatment).

Skuteczność terapii CBT w leczeniu fobii

CBT wykazuje wysoką skuteczność w leczeniu fobii, pomagając wielu pacjentom znacząco zmniejszyć objawy lękowe lub całkowicie je przezwyciężyć. Liczne metaanalizy wskazują, że większość osób z fobiami, które przechodzą leczenie CBT, doświadcza znaczącej poprawy lub ustąpienia objawów.

W licznych badaniach, metaanalizach i przeglądach, CBT jest oceniana jako wyjątkowo skuteczna forma terapii zarówno dla dzieci, młodzieży jak i dorosłych zmagających się z fobiami. Ze względu na swoją skuteczność, CBT jest zalecana przez instytucje m.in. takie jak:

National Institute for Health and Care Excellence (NICE) w Wielkiej Brytanii, które rekomenduje CBT jako podstawową metodę leczenia zaburzeń lękowych, w tym fobii oraz WHO oraz American Psychiatric Association oraz American Psychological Association, które wskazują CBT jako jedną z najskuteczniejszych metod psychoterapeutycznych w leczeniu zaburzeń lękowych, w tym fobii.